2018'de neler okudum?

Korkarım, ‘neler okudum’ listemi gecikmeli yapmak benim için bir ritüele dönüşüyor. Biraz daha çevik davranıp listeyi Aralık ayında yapmayı akıl edebilsem, bunların hiçbiri olmayacak tabii ama demek ki öngörüleri zayıf bir insanım.

Aslında 2018’in listesini kabaca, yılın son günlerinde Nazlı Gürkaş ile Anlatsam Roman Olur için aldığımız bir kayıtta döktük ve 2018 yılında okuduğumuz kitapları karşılaştırdık. Bu sayede, listemi yazmadan önce gözden geçirme şansım oldu fakat tabii yayın sırasında atladığım ve atladığıma üzüldüğüm birkaç kitap da oldu. Bu yüzden günah çıkartarak başlayayım ve 2018’de okuduğuma en sevindiğim kitaplardan biri olan Dünyadan Aşağı’dan söz edeyim. Gaye Boralıoğlu’nun son romanını Milliyet Kitap için okudum. Milliyet maalesef ki eskisi gibi basılı yayınları internet sitesine yüklemediği için yazıları linkleyemiyorum ama yıllar sonra Boralıoğlu okumak ve onunla yeniden söyleşmek beni çok mutlu etti. Dünyadan Aşağı, toplumda etrafımızı sarmış maskeli, yandaş ve üçkağıtçılarla yüzleşmek için şahane bir fırsat. Gaye Boralıoğlu, gözlem ve çözümlemelerini bir baba-oğul ilişkisi üzerinden kurgulayarak aktarıyor ve Dünyadan Aşağı unutulmaz bir kitaba dönüşüyor.

2018’de okuduğuma çok mutlu olduğum bir başka kitap ise Cem Akaş’ın Y’si idi. Bunu her fırsatta söyledim, yine söyleyeceğim: Bir çizgiroman uyarlaması olsa da benim en sevdiğim kitaplar listesinde yer edindi Y. Okurken çok heyecanlandığım, “iyi ki yazılmış” ve “ne iyi düşünülmüş” dediğim bir romandı. Öyle ki yer yer kurgusal zayıflıklar yakalasam da hikâyenin kuvveti karşısında gözlerimi tamamen kapatıp Y’yi olduğu gibi kabullenmek istiyorum.

Yine bir başka ”iyi ki” dediğim kitap, Ayşe Sarısayın’ın Elif Daldeniz’in ardından yazdığı Denize Yazıldı. Edebiyat, hayat içinde hiç bu kadar işlevsel olmamıştı sanırım! Genç yaşta kaybettiğimiz çeviribilimci Elif Daldeniz, ardında onu çok seven bir eş Serhat Baysan ve küçük bir oğul Deniz’i bıraktı. Elif Daldeniz’le senelerce adadaki evi paylaşan ve dost olan Ayşe Sarısayın, Serhat Baysan’ın ricası üzerine, Deniz’e annesini anlatabilmek için bu kitabı kaleme aldı. Kitabın isim babası da Selim İleri oldu. Denize Yazıldı, bu anlamlı doğuş hikâyesinin yanında, çok güçlü, sakin, “iyi ki bu dünyaya uğramış” dediğimiz bir kadını anlatmasıyla çok kıymetli.

Tüm bunların ardından aklıma, iki kadının çok başarılı gazetecilik çalışmalarına imza atarak ortaya koydukları kitapları geliyor. İlki, Büşra Sanay’ın Doğan Kitap’tan çıkan kitabı Kardeşini Doğurmak. Büşra’nın ciddi bir saha araştırması yaparak ortaya çıkarttığı bu kitap, altbaşlığından da anlaşılacağı gibi Türkiye’deki ensest gerçeğinin peşine düşüyor. İçinde mağdurlardan, mağdur yakınlarından, sağlık, emniyet, hukuk ve eğitim uzmanlarından onlarca görüş var. Okuması gerçekten güç fakat mutlaka yüzleşilmesi gereken bu meseleyi de mümkün çıplaklığıyla ortaya koyan bir çalışma. Sonuç olarak Büşra’nın bu çabası, 2018’de Sedat Simavi Ödülü ile taçlandığı için de ayrıca gururluyum.

Bir diğeri ise Mehveş Evin’in A’dan Z’ye Biz Buraya Nasıl Geldik? kitabı. Mehveş bu kitapta Türkiye’nin son 10 yılına, alfabetik sırayla ve birer kelime çağrışımıyla göz atıyor. Bu kitap da okuması güç -çünkü Türkiye’nin yakın tarihinde yüzümü güldürmekten ziyade canımızı sıkacak çok mesele var- fakat çok iyi çalışılmış ve kıymetli, bir nevi bir almanak.

Sanırım bu yıl, çok sevdiğim kitaplar okumuşum. Nazlı’nın Zeytin Ağacının Gölgesinde Yunanistanı, Beyrut’a gitmeden önce bilhassa okumak istediğim Amin Maalouf’un Doğudan Uzaktası, Burhan Sönmez’in Labirenti, Murat Sevinç’in Hey Garson!u ve bunca zamandır okumadığım için utanç duyduğum, nihayet elime alabildiğim Vedat Türkali’nin Bitti Bitti Bitmedisi, bu listede dönüp baktığımda mutlu olduğum, "bu yılın en" listesini oluşturabilecek kitaplar.

Bir de "en" olmasa bile "iyi ki" dediğim kitaplar var. Onlar da şöyle: Big Little Lies'ı tek sezonluk bir dizi olarak izlediğimde tek kelimeyle aşık olmuştum! Bu dizinin uyarlandığı Küçük Ama Büyük Yalanlar'ı okuma fırsatım olduğu için mutluyum. Kitap, diziden daha iyi çıktı. Yine. Elbette. Hiç Julio Cortazar okumamıştım, Sınav sayesinde kendisiyle tanışmış oldum. Tabii Latife Tekin'in onca zaman sonra yayınladığı Manves City ve Sürüklünme 2018'in en önemli edebiyat olaylarından biriydi ve Tekin'le röportaj yapmama vesile oldukları için de benim açımdan kıymetliler. Ve Faruk Duman'ın Sus Barbatus!u, hacmiyle gözümü korkutsa da beni çok saran, leziz bir okuma deneyimiydi. Duman'ın çağdaş bir klasiğe imza attığını söyleyenler çıktı, hakları var. 

Çocuk kitaplarından bahsetmek gerekirse ise aklıma gelen ilk üç kitap, Petra Fietzek’in Hep Kitap’tan çıkan kitabı Gülmek İçimizde, şahane bir dostluk anlatısı. Bir diğeri, Pamela Zagarenski’nin Fısıltısı. Bu da hep anlatımı hem çizimleriyle gönlümü fetheden, kelimeler ve hayal dünyasına dair çok içtenlikli bir kitap. Bir de yılın son günlerinde okuduğum, bilhassa illüstrasyonlarına bayıldığım, Dünyanın En Güzel Ülkesi! Yazarı, Özge A. Lokmanhekim, çizeri ise Rukiye Ulusan. 

Bunun dışında kendi tercihimle okuduğum, Üç Çocuk, Bir Öğretmen ve Unutulmaz Bir Gün çok içten bir çocuk romanı olmasıyla hafızamda yer edindi. Neil Patrick Harris'in Sihirli Uyumsuzları ise Harris'in kendi yaşamından ilhamla yola çıkıp alt metninde cinsiyet kimlikleriyle savaştığı için kıymetli bir okuma oldu. Son olarak, sevgili arkadaşım Doğukan İşler'in ilk çocuk kitabı Kekeme Hamlet, anlattığı naif hikayenin yanında edebiyattan çok beslenen bir çocuk kitabı olmasıyla hafızama kazındı. 

Tüm bu dökümü ilk kez gözden geçirdiğimizde Nazlı’nın dünya edebiyatındaki şahane gezintisine iştahlanıp yeni yılda daha çok dünya edebiyatı okumaya çalışacağım yönünde bir karar aldım ama bakalım 2019 listesi nasıl olacak. Listeye geçmeden önce, yazının başından beri sözünü ettiğim Nazlı’yla aldığımız kaydı da şöyle bırakayım: 

https://open.spotify.com/episode/4baSSdCERbGx6Ezj13VU7l?si=YMMzmGtkS2St-iOWNOLjwg

Dünyanın Sonundayız / Lidia Yuknavitch / Çınar Yayınları

Ak Martılar ile Kara Kargalar / Feyza Hepçilingirler / Doğan Egmont

Yaban Kızlar / Ursula K. Le Guin / Versus Kitap

Yeryüzü Yorgunları / Neslihan Önderoğlu / Can Yayınları

Bakmadığınız Bir Yer Kalmıştı / Ahmet Tulgar / Can Yayınları

Gülmek İçimizde / Petra Fietzek / Hep Kitap

Üç Çocuk, Bir Öğretmen ve Unutulmaz Bir Gün / John David Anderson / TUDEM Yayınları

Kardeşini Doğurmak / Büşra Sanay / Doğan Kitap

Genç Yazarlar için Hikaye Anlatıcılığı Kılavuzu / Celil Oker / Altın Kitap

Dünyadan Aşağı / Gaye Boralıoğlu / İletişim Yayınları

Bütün Bir Ömür / Robert Seethaler / Timaş Yayınları

Fısıltı / Pamela Zagarenski / KVA Çocuk

Ters Yüz Şatosu / David Henry Wilson / Yabancı Yayınları

Obsesyon / Naim Dilmener / Doğan Kitap

Y / Cem Akaş / Can Yayınları

Küçük Ama Büyük Yalanlar / Liane Moriarty / Hep Kitap

Yakınafrika / Süreyyya Evren / Doğan Kitap

Sınav / Julio Cortazar / Can Yayınları

Charles Darwin / Sarah Ridley / 1001 Çiçek Kitaplar

Bir Astronotun Sonsuz Yolculuğu / Jaroslov Kalfar / İthaki Yayınları

Arı Fısıltıları / Menekşe Toprak / İletişim Yayınları

Zeytin Ağacının Gölgesinde Yunanistan / Nazlı Gürkaş / Hep Kitap

Yaz Gecesi Rüyası / Carrie Elks / Hep Kitap

Denize Yazıldı / Ayşe Sarısayın / Can Yayınları

Kaptan Kazım’ın Sağ Yanağı / Ayşe Güren / Can Çocuk Yayınları

Aynı Daldaydık / Kutub Şimşek / Karakarga Yayınları

Doğudan Uzakta / Amin Maalouf / Yapı Kredi Yayınları

Kemanın Dansı / Kathy Stinson / Kuraldışı Yayınları

Bir Mayıs Günü Bırakıp Gittin Beni / Yannis Ritsos / Kırmızı Kedi Yayınları

Büyükbaba’nın Müthiş Macerası / David Walliams / Can Çocuk Yayınları

Baharda Yine Geliriz / Barış Bıçakçı / İletişim Yayınları

Sihirli Uyumsuzlar / Neil Patrick Harris / Yabancı Yayınları

Labirent / Burhan Sönmez / İletişim Yayınları

Aşka İnanmayanlar için Aşk Öyküleri / Hikmet Hükümenoğlu / Can Yayınları

Bitti Bitti Bitmedi / Vedat Türkali / Ayrıntı Yayınları

Nohut Oda / Melisa Kesmez / Sel Yayınları

A’dan Z’ye Biz Buraya Nasıl Geldik / Mehveş Evin / Karakarga Yayınları

Dünyayı Keşfe Çıkalım / Sussie Rae / İş Kültür Yayınları

Metal Hayatlar / Berna Durmaz / İletişim Yayınları

Ara Sıra ve Daima / Sevin Okyay / On8 Kitap

Manves City / Latife Tekin / Can Yayınları

Sürüklenme / Latife Tekin / Can Yayınları

Kör Dövüşü / Ayşen Işık / Sel Yayınları

Hey Garson! / Murat Sevinç / April Yayınları

Soyka / Bedia Ceylan Güzelce / Çınar Yayınları

Yeniden Deniz Olmak / Anıl Mert Özsoy / Can Çocuk Yayınları

Nefha / Sezgin Kaymaz / Kırmızı Kedi Yayınları

Dünyanın En Güzel Ülkesi / Özge Lokmanhekim / Abm Yayınevi

Kekeme Hamlet / Doğukan İşler / Timaş Çocuk

Sus Barbatus! / Faruk Duman / Hep Kitap
Taştan Adımlar / Margriet Ruus / Nesin Yayınevi